In het onderwijs is diversiteit steeds meer een kenmerkend aspect binnen klaslokalen geworden. Veel kinderen groeien op in meertalige gezinnen en brengen diverse culturele en linguïstische achtergronden met zich mee. Het is van groot belang dat er binnen het onderwijs rekening wordt gehouden met deze diversiteit en dat deze wordt gekoesterd en gewaardeerd. De komende tijd verschijnt een serie artikelen over dit onderwerp. In dit eerste artikel bespreekt Merel van Geel van onze partner Taalreis, waarom het van essentieel belang is om de thuistaal van meertalige kinderen te erkennen in het onderwijs. Meertaligheid kan namelijk vele voordelen hebben, maar dan moet het wel goed benut worden in het onderwijs.
Culturele identiteit en sociaal welbevinden
Het erkennen van de thuistaal van meertalige kinderen is allereerst heel belangrijk voor het behoud van hun culturele identiteit. Taal maakt een cruciaal onderdeel uit van cultuur en heeft diepe wortels in de geschiedenis en tradities van een gemeenschap. De thuistaal van het kind in het onderwijs te ondersteunen, helpt kinderen een sterke band te behouden met hun culturele achtergrond en identiteit. Op groepsniveau draagt het erkennen van de thuistalen van de leerlingen bij aan het welbevinden. Leerlingen voelen zich minder buitengesloten (Helot & Young, 2006) en er ontstaan meer vriendschappen tussen leerlingen met verschillende moedertalen (Van der Wildt et al., 2015). Eentalige leerlingen stellen zich meer open voor andere talen en culturen en hebben een meer open houding ten opzichte van talige en culturele diversiteit. Tot slot is er een verhoogde ‘sense of school belonging’: wanneer thuistalen toegelaten worden, voelen leerlingen zich meer thuis op school (van der Wildt et al., 2015). Dit draagt bij aan een positief zelfbeeld, meer zelfvertrouwen en een groter welbevinden bij meertalige leerlingen.
Cognitieve voordelen
Uit meerdere onderzoeken (o.a. Bialystok, 2015; Blom, 2019) blijkt dat meertalige kinderen cognitieve voordelen kunnen ervaren. De beheersing van meerdere talen bevordert onder andere het executief functioneren. Echter zijn er ook studies geweest die dit cognitieve voordeel niet hebben gevonden. Dit komt volgens Blom onder andere doordat de groep meertalige kinderen enorm heterogeen is en onderzoek hiernaar heel complex is. Wel is duidelijk dat in alle onderzoeken tot nu toe geen nadelen zijn gevonden van een meertalige opvoeding en laten steeds meer studies wel voorzichtige aanwijzingen zien dat meertaligen wel degelijk een cognitief voordeel hebben.
Betrokkenheid van ouders
Vaak is door een taalbarrière het betrekken van meertalige ouders bij het onderwijs een grote uitdaging. Dit is alleen wel een sleutelfactor voor succes. Wanneer scholen meer respect tonen voor de thuistaal en deze ook in het onderwijs erkennen, is dit van positieve invloed op de relatie tussen ouders en de school. Ouders krijgen het gevoel gehoord en gezien te worden en voelen zich gewaardeerd, wat de betrokkenheid bij het leerproces van hun kinderen versterkt. Ze hebben het gevoel een bijdrage te kunnen leveren aan de schoolprestaties van hun kind en voelen zich hierin niet anders dan Nederlandstalige ouders (Blikslager, 2022).
Taalontwikkeling en schoolprestaties
Het erkennen en betrekken van de thuistaal in het onderwijs draagt bij aan de taalontwikkeling van kinderen in het algemeen. Sterke taalvaardigheden in de thuistaal vormen de basis voor een succesvolle verwerving van een andere taal, waaronder ook de onderwijstaal. De leerling kan namelijk de opgedane kennis opgedaan in de moedertaal, benutten bij het aanleren van de nieuwe vaardigheden (Kenner et al., 2008). Daarnaast creëren leerlingen een verhoogd taalbewustzijn, wanneer in het onderwijs de verschillende talen van de leerlingen worden herkend en benut (Dewaele & Wei, 2012).
Het erkennen en betrekken van de thuistaal van meertalige leerlingen in het onderwijs laat respect zien voor diversiteit. Ook heeft het een positieve invloed op de ontwikkeling van deze leerlingen. Het draagt bij aan hun culturele identiteit en sociaal welbevinden, versterkt de betrokkenheid van hun ouders en legt een belangrijke basis voor een succesvolle taalontwikkeling en verdere schoolprestaties.
Ben jij benieuwd hoe jij, met al enkele simpele aanpassingen in je onderwijs, de diversiteit in je klas meer kan erkennen? In ons volgende artikel werken wij eenvoudige handreikingen uit, waarmee je direct in de klas aan de slag kan. Hulp nodig bij het vergroten van de taalsensibilisering in jouw klas of school? Onze experts van De Taalreis denken graag met je mee.
1. Bialystok, E. (2015). Bilingualism and the development of executive function: The role of attention. Child Development Perspectives, 9(2), 117–121.
2. Blikslager, D., Prent, M., Van Roekel, M., De Boer, E., Zijlstra, H. en Gaikhorst, L (2022). Kans in Taal: de KiT: De Nederlandse woordenschat vergroten via de Thuistaal. Werkplaats Onderwijsonderzoek Amsterdam en Nationaal Regieorgaan Onderwijsonderzoek.
3. Blom, E. (2019). Wat iedereen moet weten over de taalontwikkeling van kinderen in een diverse samenleving [Oratie]. Utrecht: Universiteit Utrecht. Te downloaden via: https://www.uu.nl/sites/default/files/oratietekst_elma_blom.pdf
4. Dewaele, J. M., & Wei, L. (2012). Multilingualism, empathy and multicompetence. International Journal of Multilingualism, 9(4), 352-366.
5. Helot, C. & Young, A. (2006). Imagining multilingual education in France: A language and cultural awareness project at primary level. In Imagining multilingual schools, 69-90. Multilingual Matters.
6. Kenner, C., Gregory, E., Ruby, M., & Al-Azami, S. (2008). Bilingual learning for second and third generation children. Language, Culture and Curriculum, 21(2), 120-137.
7. Van Der Wildt, A., Van Avermaet, P., & Van Houtte, M. (2015). Do birds singing the same song flock together? A mixed-method study on language as a tool for changing social homophily in primary schools in Flanders (Belgium). International Journal of Intercultural Relations, 49, 168-182.
